آخرین مطالب
امکانات وب
دکتر مرتضی واحدی پور
وکیل پایه یک دادگستری
مطابق اصول کلی مسولیت کیفری، پرداخت دیه علی القاعده بر عهده مرتکب است. با این حال، در مواردی خاص و شرایط ویژه ای ممکن است جامعه این مسولیت را بر عهده بگیرد که در این صورت که ذیلا به مصادیق آن پرداخته می شود، جامعه به جای مرتکب، دیه را از بیت المال پرداخت می کند.
عدم تمکن مالی مرتکب یا عاقله او در قتل خطای محض؛ در ماده ۴۷۰ قانون مجازات اسلامی مصوب سال ۱۳۹۲ آمده است: «در صورتیکه مرتکب، دارای عاقله نباشد، یا عاقله ی او به دلیل عدم تمکن مالی نتواند دیه را در مهلت مقرر بپردازد، دیه توسط مرتکب و در صورت عدم تمکن دیه از بیت المال پرداخت می شود. در این مورد فرقی میان دیه نفس و غیر آن نیست.»
عدم شناسایی قاتل یا کشته شدن مقتول بر اثر ازدحام؛ در ماده ۴۸۷ قانون مجازات اسلامی مصوب سال ۱۳۹۲ آمده است: «اگر شخصی به قتل برسد و قاتل شناخته نشود یا بر اثر ازدحام کشته شود دیه از بیت المال پرداخت می گردد.»
فرار قاتل عمدی یا مرگ او؛ درماده ۴۳۵ قانون مجازات اسلامی مصوب سال ۱۳۹۲ آمده است: هر گاه در جنایت عمدی، به علت مرگ یا فرار، دسترسی به مرتکب ممکن نباشد در خصوص قتل عمد، ولی دم می تواند دیه را از عاقله بگیرد و در صورت نبود عاقله یا عدم تمکن آنها، دیه از بیت المال پرداخت می شود.
فرار یا مرگ مرتکب در جنایت شبه عمد یا خطای محض؛ در ماده ۴۷۴ قانون مجازت اسلامی مصوب سال ۱۳۹۲ آمده است: «در جنایت شبه عمدی در صورتی که به دلیل مرگ یا فرار به مرتکب دسترسی نباشد، دیه از مال او گرفته می شود و در صورتی که مال او کفایت نکند از بیت المال پرداخت می شود.»
در این مورد همچنین، به تصریح ماده ۴۷۵ قانون مجازات اسلامی مصوب سال ۱۳۹۲، در جنایت خطای محض در مواردی که پرداخت دیه بر عهده مرتکب است اگر به علت مرگ یا فرار، به مرتکب دسترسی نباشد، دیه از اموال او و در صورتی که مالی نداشته باشد دیه از بیت المال پرداخت می شود.
ارتکاب قتل توسط مامور؛ در ماده ۴۷۳ قانون مجازات اسلامی مصوب سال ۱۳۹۲ آمده است: «هرگاه ماموری در اجرای وظایف قانونی، عملی را مطابق مقررات انجام دهد و همان عمل موجب فوت یا صدمه‌ی بدنی کسی شود، دیه بر عهده بیت المال است.»
همچنین، در تبصره این ماده آمده است: «هرگاه شخصی با علم به خطر یا از روی تقصیر، وارد منطقه ممنوعۀ نظامی شود و یا هر مکانی که ورود به آن ممنوع است، گردد و مطابق مقررات، هدف قرار گیرد ضمان ثابت نیست، و در صورتی که از ممنوعه بودن مکان مزبور آگاهی نداشته باشد، دیه ازبیت المال پرداخت می شود.»
ارتکاب به قتل نسبت به مهاجم دیوانه توسط مدافع؛ تبصره ۳ ماده ۱۵۶ قانون مجازات اسلامی مصوب سال ۱۳۹۲، کشتن مهاجم مجنون از سوی مدافعِ مشروع را موجب پرداخت دیه از بیت المال دانسته و در موارد دفاع مشروع دیه نیز ساقط است.
موارد علم اجمالی به ارتکاب جنایت و ایجاد شبهه محصوره برای قاضی؛ در ماده ۴۷۷ قانون مجازات اسلامی مصوب ۱۳۹۲ آمده است: «در موارد علم اجمالی به ارتکاب جنایت، توسط یک نفر از دو یا چند نفر معین، در صورت وجود لوث بر برخی از اطراف علم اجمالی، طبق مواد قسامه در این باب عمل می شود و در صورت عدم وجود لوث، صاحب حق می تواند از متهمان مطالبه سوگند کند که اگر همگی سوگند یاد کنند در خصوص قتل دیه از بیت المال پرداخت می شود و در موارد غیر قتل، دیه به نسبت مساوی از متهمان دریافت می شود».
در پایان ذکر دو نکته لازم است، نخست آنکه؛ منظور عاقله، بستگان ذکور نَسبی مرتکب هستند که در شرایطی از جمله؛ صغیر بودن مرتکب یا مجنون بودن او و یا جرائم خطای محض ارتکابی توسط مرتکب مسئولِ پرداخت دیه هستند. دوم آنکه، منظور از لوث حالتی است که در وقوع جنایت ایجاد ظن و شبهه می شود که در این صورت مطابق مقررات، اقامه قَسامه می شود.
شما کاربر محترم می توانید در صورت نیاز به مشاوره اعم از حقوقی یا کیفری سوال خود را مطرح نموده و از همین وبلاگ جواب خود را دریافت نمایید. // همچنین در صورت لزوم یا تمایل می توانید مشاوره حضوری دریافت نمایید به آدرس: استان گیلان- شهرستان فومن- میدان آناهیتا- ابتدای خیابان شهدا- برج آوین- طبقه سوم- شماره تماس: 01334739252
با تشکر: یوسف پناه
برچسب : نویسنده : vahedi-attorney بازدید : 101